متانول
متانول یا متیل الکل یا الکل چوب، سادهترین نوع الکلهاست. این ماده به صورت مایع سبک، فرار، بدون رنگ و قابل اشتعال با شعلهای بیرنگ است. این محصول به عنوان ضد یخ، حلال و سوخت و همچنین جایگزین اتانول به کار میرود. تنوع مشتقات متانول و استفاده از آن در صنایع مختلف، این محصول را به عنوان یک کالای استراتژیک مطرح ساخته است، این موضوع باعث شده نوسان قیمت متانول بر بسیاری از صنایع تولیدی اثر بگذارد.
با توجه به کمبود قابل پیشبینی منابع انرژی در آینده، مصرف مستقیم متانول به عنوان سوخت پاک و یا در تولید هیدروژن مصرفی پیلهای سوختی، بسیار مورد توجه است. متانول تولید شده برای تهیه سوخت، حاصل ترکیب 85 درصد متانول و 15 درصد بنزین سوپر بدون سرب بوده و در بسیاری از کشورها از جمله آمریکا تولید میشود.
زنجیره ارزش متانول
مشتقات اصلی متانول
فرمالدئید
فرمالدئید از اکسیداسیون کاتالیزوری متانول، تهیه میشود. از فرمالدئید به علت از بین بردن بیشتر باکتریها به عنوان محلول ضدعفونی کننده و نیز جهت نگهداری نمونههای بیولوژیکی استفاده میشود. عمدهترین استفاده فرمالدئید در تولید پلیمر و سایر ترکیبات شیمیایی است.
استیک اسید یا جوهر سرکه
در تهیه موادی چون استانیلید، اتیل استات، ایزوپروپیل استات، بوتیل استات، استیل کلرید، مونو کلرو استیک اسید، کتن و … مورد استفاده قرار میگیرد.
متیل ترشری بوتیل اتر (MTBE)
یک بنزین افزودنی است که برای افزایش عدد اکتان اضافه میشود و از متانول و ایزوبوتیلن تولید میشود. MTBE اولین ماده اکسیژنداری بود که به عنوان افزودنی به بنزین، برای کاملتر شدن فرآیند احتراق در نظر گرفته شد. متانول که خود از اجزای اصلی به وجود آورنده MTBE است، اغلب از گاز طبیعی و دیگر محصولات نفتی به دست میآید. این ماده عمدتا به عنوان اکسیژندار کننده سوخت به کار میرود.
اتیلن و پروپیلن
یکی از روشها، تبدیل کاتالیستی ترکیبات متوکسی، نظیر متانول و یا دی متیل اتر، به مخلوط الفینها میباشد. این فرآیند، متانول خام را به اتیلن و پروپیلن تبدیل مینماید. در طی این فرآیند ابتدا در مرحله اول، گاز طبیعی به متانول خام تبدیل میگردد و در مرحله دوم متانول حاصله از طریق یک واکنش کاتالیستی به اتیلن و پروپیلن تبدیل میگردد. از عمده ویژگیهای این فرآیند تبدیل عمدهترین جز گاز طبیعی (متان) به الفین میباشد. متان حدود 90 درصد گاز طبیعی را تشکیل میدهد،از این رو،تبدیل آن به الفین بسیار پرصرفه است. اتیلن و پروپیلن تولیدی با خلوص بالای 97 درصد بوده و میتوان آن را به راحتی جدا ساخته و به واحد پلیمرسازی فرستاد. اقتصادی بودن این پروسه به عواملی نظیر قیمت و بازار فروش الفینها، هزینه متانول خوراک، هزینه کاتالیست و پلنت بستگی دارد. بسته به زمان و مکانهای مختلف، بازارهای متفاوتی برای اتیلن و پروپیلن وجود دارد. به عنوان مثال در آمریکا و اروپا تقاضا برای اتیلن اغلب بیشتر از پروپیلن است در حالی که در اقیانوسیه تقاضا برای پروپیلن بیشتر از اتیلن است.
مصارف متانول
متانول به عنوان یکی از محصولات استراتژیک و بالادستی صنعت پتروشیمی و از منابع تجدیدشدنی سوخت محسوب میشود که میتواند جایگزین مشتقات نفت خام گردیده و در تولید فرآوردههایی از قبیل ضد یخ، حلال و سوخت استفاده شود.
گرچه متانول تنها از گاز طبیعی ساخته شده است اما به واسطه مشتقاتی همچون استیک اسید، فرمالدئید و دی متیل ترفتالات در ساخت انواع رنگ و چسب، صنعت چوب، صنعت خودرو، ساخت سیلیکون و انواع بطریهای پلاستیکی قابل بازیافت کاربرد دارد. همچنین امروزه این ماده جایگاه خود را در میان بازارهایی با میزان رشد زیادی پیدا کرده است، مانند مواد مصرفی در ترکیب سوخت، بیودیزل و دی متیل اتر.